به گزارش
تابناک یزد،مردم استان یزد، اعیاد مذهبی نظیر: عید قربان، عید سعید فطر، عید غدیر خم، میلاد حضرت محمّد (ص)، نیمه شعبان و ... را بسیار باشکوه برگزار می کنند.
برخی از مردم پس از خواندن نماز عید، به دید و بازدید می پردازند و برخی دیگر به گورستان رفته برای درگذشتگان، فاتحه می خوانند.
در یزد، عید غدیر را عید «سادات» مینامند و در این روز، به دیدار خانواده سادات رفته عید را به آنان تبریک میگویند. معمولا سیّدها هم در این روز به مهمانان خود عیدی می دهند.
مردم یزد در نیمهی شعبان روز تولّد حضرت ولی عصر (عج)مراسم بسیار باشکوهی را در سطح شهر برگزار می کنند.
چراغانی و آذین بندی کوچه ها و خیابان ها، ساخت آبنما، پخش شربت و شیرینی و شیر از جمله کارهایی است که در این روز و شب های مقارن آن انجام می گیرد.
از مکانهایی که در این روز به طرز باشکوهی چراغانی می شوند میتوان به بازارچه ای در نزدیکی میدان «امیر چقماق» و میدان صاحب الزّمان واقع در بلوار دهه فجر و مسجد صاحبالزّمان (عج) واقع در خیابان مهدی (عج) اشاره کرد. همچنین، در این روز هزاران نفر از مردم یزد در خیابان حضرت مهدی (عج) تجمّع میکنند و بدینگونه، انتظار ظهور آن حضرت را به نمایش میگذارند.
در یزد هنگام فوت یکی از اعضای فامیل، بعد از خواندن نماز و دفن میّت، به خانه صاحب عزا میروند و از آنان پذیرایی می شود. در مسجد، «پرسه» می گذارند که همان مجلس ختم یا ترحیم است و برای شادی روح متوفّی، قرآن میخوانند. در روزهای سوم، هفتم و چهلم نیز مراسمی در محل دفن و نیز مجلسی در منزل یا مسجد محل برگزار می کنند.
عید نوروز:
چیدن سفره هفت سین یکی از ارکان اصلی عید نوروز در یزد است. هنگام تحویل سال، افراد خانواده دور سفرهی هفتسین مینشینند و بزرگ خانواده دعای تحویل سال را میخواند. بعد از تحویل سال، کوچکترها به دیدن بزرگترها میروند و با تبریک سال نو، عیدی میگیرند. غذای سنّتی این روز، سبزیپلو با ماهی است.
آیین های سوگواری
استان یزد از جمله استانهایی است که مراسم ماه محرّم و صفر، با شکوه خاصّی در آن برگزار میشود. در ماه عزاداری سالار شهیدان، هیچ محلّهای نیست که در آن مراسم روضه خوانی و مجالس تعزیه تشکیل نشود. اکثریت مردم با لباس سیاه و قلب اندوهگین، در مجالس، تکایا و حسینیه ها شرکت جسته به سینه زنی و عزاداری میپردازند.
گرامیداشت این ایّام نه تنها در بین مسلمانان که در بین پیروان سایر ادیان از جمله زرتشتیان نیز دیده میشود. روضه خوانی از اوّل ماه محرّم در جایگاه های عزاداری آغاز می گردد و تا پایان روز سیزدهم محرّم و حتّی بعد از آن ادامه مییابد. در برخی تکایا و حسینیه ها، قبل از شروع روضه خوانی، چاووش خوانان به مدّاحی و مرثیه خوانی میپردازند و مستمعان را آمادهی عزاداری می کنند. از جمله میخوانند:
یاران، عزای کیست که در دشت کربلا
ماتم نشین ملایک و صاحب عزا خداست
هر روز که از دهه اوّل محرّم می گذرد، بر ابهّت و شکوه عزاداری افزوده می شود و سرانجام، در روزهای تاسوعا و عاشورا، عزاداران و هیأت های سینهزنی، وارد مجالس عزاداری شده با سینه زدن های خالصانه ی خود، شور و حال وصف ناپذیری به مجلس اباعبدالله الحسین (ع) میبخشند. در تاسوعا و عاشورا، مراسم شبیهخوانی نیز به ویژه در روستاهای اطراف یزد برگزار میشود. آیین نخلبرداری و شدّهگردانی از مراسم رایج این ایّام است. از آداب متداول ایّام محرّم، پختن آش نذری به نام آش گندم و توزیع آن در میان مردم است. این غذا که خاصّ یزد است اغلب در مناسبتهای مختلف ماههای محرّم و صفر پخت میشود.
دههی محرّم با مراسم «شام غریبان» در شب عاشورا به پایان میرسد. در این شب، مردم یزد اغلب اطراف نخلها گرد هم آمده و به یاد شهدای کربلا در این شب اندوهبار، شمع روشن میکنند و جمعیّت با اندوهی وصفناپذیر، از جمله این شعر را زمزمه میکنند: «شام غریبان حسین (ع) امشب است امشب است ...»
مراسم نخلبرداری
از آیین های مذهبی ویژهی مردم دارالعباده، نخلبرداری است. مردم نخل را نماد تابوت سالار شهیدان، حسین بن علی (ع) و یاران وفادار او میدانند.
«نخل» اسکلت عظیمی از جنس چوب است که به شکل سرو ساخته میشود. از لحاظ شمایل ظاهری، شباهتی به درخت خرما ندارد. گفته شده وجه تسمیهی نخل آن است که اصلش از جنوب غربی و بین النهرین است. نخل شباهت بسیاری به درخت سرو دارد. سرو در فرهنگ عامه مظهر جاودانگی و رشادت و آزادگی است که یادآور خصایل امام حسین (ع) هم هست.
از چند روز پیش از محرّم، آذین بستن نخل شروع می شود.
این کار مهارت و سلیقه خاصّی لازم دارد که علم آن از پدر به پسر به ارث میرسد. ابتدا، بدنهی آن را با پارچهی سیاه میپوشانند و سپس، روی پارچه سیاه را شمشیربندان می کنند؛ آنگاه روی بدنه نخل، تزیین های دیگری نیز جای میگیرد که شامل چند آیینهی بزرگ قدی، منگله ها، دستمال های ابریشمی رنگی و زریها میشود. بر تارک نخل، جقه های (پر پرندگان) فلزی میگذارند. در داخل نخل نیز زنگی آویزان است که با به صدا درآوردن آن، خبر برپایی نخل از روی زمین و حرکت آن به دور میدان یا حسینیه اعلام میشود.در موقع استقرار نخل بر روی زمین نیز مجدداً زنگ به صدا درمیآید.
وقتی صدای زنگ به گوش حاملان نخل رسید، همگی متّفقاً، «یا حسین» (ع) گفته نخل را از زمین بلند میکنند و با فرماندهی برگزیده مرد سیّدی از اهل محل - که شال سبزی در دست دارد و روی نخل، در قسمت جلو ایستاده - آن را دور میدان یا حسینیه میچرخانند. دو نفر هم بر نوک نخل (آخرین نقطهی بلندی)، نشستهاند که یکی قرآن تلاوت میکند یا اذان میگوید و یا چاووشی میخواند و نفر دیگر هم «یا حسین (ع)، یا حسین (ع)» گفته سنج میزند.
افرادی که برای شرکت در نخلبرداری، زیر نخل میروند همه با پای برهنه هستند و تعداد آنها بستگی به بزرگی و کوچکی و وزن نخل دارد. در حال حاضر، در مرکز شهر یزد در محلّههای مختلف، نخلهایی با قدمت چندین ساله به چشم میخورد که بزرگترین آنها نخل میدان امیر چقماق و نخل میدان بعثت است. نخلهای کوچکتری نیز در محلّههای دیگر دیده میشود - از جمله: حسینیهی چهارمنار، حسینیه فهّادان، میدان وقتالساعت، حسینیه ی شاه ابوالقاسم و ...
مراسم عزاداری دهه اوّل محرّم به شماره 31 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است. این مراسم شامل عزاداری هیأتها در 10 شب محرّم، مراسم صبح تا ظهر عاشورا، نخلبرداری عصر عاشورا و شام غریبان میباشد.
جشن های زرتشتیان
جشنهایی که زرتشتیان استان یزد برگزار می کنند عموماً، همان جشنهای ایران باستان است که تاکنون به یادگار مانده است.
آیین خاکسپاری زرتشتیان
زرتشتیان پس از شستشوی متوفّی (غسل)، پارچهی دوختهی سفیدرنگی را بر تن مرده کرده، جسد را در تخت روان آهنی می گذارند و برای تشییع، درحالی که اغلب زرتشتیان لباس، کلاه و روسری سفید پوشیدهاند، متوفّی را به آرامگاه میبرند و موبد در آرامگاه، نماز میّت را که بخشی از یشتگاهان (گاتها) است میسراید و سپس جسد را به محوطهی گورستان برده و در گوری که برای دفن وی آماده شده است به خاک میسپارند.
جشن عید پسح یهودیان
مراسم عید پسح به مناسبت نجات قوم بنی اسرائیل توسط حضرت موسی (ع) به مدّت 8 روز در کنیسه «هاداش» یزد از طرف اقلّیّت یهودی برگزار می شود.