کاهش بارندگی در ایران بازار شایعات و اظهار نظرات مختلف را داغ کرده است. یک ماه از زمستان میگذرد، اما آنطور که باید و شاید در ایران باران نبارید و همین مسئله باعث شده از طرف شایعاتی درباره چرایی نباریدن باران به گوش برسد و از طرف دیگر شاهد انجام اظهار نظراتی درباره بارور کردن ابرها به عنوان روشی که میتواند منجر به باراندن ابرها شود، باشیم. در این باره یادآوری چند نکته ضروری به نظر میرسد.
در برخی شبکههای اجتماعی این شایعه دست به دست میچرخد که دلیل باران نباریدن انتشار پارازیتهاست که منجر به عقیم شدن ابرها شده است. باید عنوان کرد که شاهد علمی برای این ادعا وجود ندارد. پارازیتها مضر برای انسان و تاثیرگذار روی زنان باردار، جنین و افراد بیمار هستند و میتوانند تبعات جبرانناپذیری داشته باشند. با وجود این، اثبات نشده که پارازیتها میتوانند بر ابرها و عدم بارندگی موثر باشند، چون بارندگی مکانیزم خاص خود را دارد، چنانچه ابرها را میتوان بارور کرد، اما نمیتوان عقیم ساخت.
هواپیماهایی که ویژه این کار هستند با پاشیدن پودرهایی نظیر نیترات نقره دمای ابرها را پایین میآورند و ابرها را میبارانند. این کار در کشورهای دیگر انجام شده، اما در ایران چنین اتفاقی نیفتاده است و اساساً این فناوری گرانی است.
ادعاهایی مبنی بر این وجود دارد که ایرانیان توانستهاند ابرها را بارور کنند، اما بررسیهای من نشان میدهد این اتفاق در سطحی نیفتاده که قابل توجه و تامل باشد و اگر باروری ابرها نیز اتفاق افتاده باشد در سطحی کم و به صورت آزمایشگاهی بوده است.
این موضوع را من زمانی که مشاور خانم معصومه ابتکار در سازمان حفاظت محیط زیست بودم نیز مطرح کردم، اما برخی مسئولان باز ادعا کردند که آنها این کار را کردهاند و اطلاعاتی هم دادند که البته مستند و درست نبود.
زمانی میتوانیم ادعا کنیم به فناوری بارور کردن ابرها رسیدهایم که بتوانیم دقیقاً مشخص کنیم در فلان زمان و در فلان نقطه با بارور کردن ابرها باران باراندهایم. این اتفاق نیفتاده و شاید در حد آزمایشگاهی که تاثیر بر بارندگی نداشته است موفق به این کار شدهایم. بحث عقیم شدن ابرها با انتشار پارازیت پایه و اساس علمی ندارد و بحث بارور کردن ابرها نیز در حد آزمایشگاهی است.
ما همچنان با بحران کم آبی و خشکسالی مواجه هستیم و برای حل آن نیازمند فرهنگسازی و اصلاح الگوی مصرف آبیم وگرنه با چالش بزرگی روبهرو خواهیم بود.