به گزارش ایرانا،' یکی از گرایش های ضروری و مهم هر برنامه توسعه نگاه به مسئله فقر و توزیع عادلانه درآمد است، برای برقراری عدالت در جامعه رشد و توزیع باید در کنار همدیگر حرکت کنند، جامعه مطلوب جامعه تساوی نیست؛ جامعه عدالت محور است، عدالت یعنی بستر رشد را برای همه فراهم کنیم و اگر کسی خواست همت بیشتری به خرج دهد و توان آن را داشت و خواست بیشتر پیشرفت کند از راه مشروع راه برای او بسته نباشد.

جامعه سالم جامعه ای است که شکل هندسی لوزی داشته باشد یعنی یک رأس کوچک طبقه ثروتمند و یک راس کوچک طبقه کم درآمد باشد، جامعه ای سالم است که بیشتر افراد آن را طبقه متوسط شکل بدهد، به همین دلیل، در جوامع نسبتاً ایده آل مانند سوئد کوشیده می شود تا دارایی و ثروت کنترل شود تا نه فقر از حد بگذرد، نه ثروت.

فراگیرترین بحران ها و نا امنی های مهم در جوامع در حال توسعه معمولا از شیوه مناسبات اقتصادی و توزیع درآمد ناشی می شوند و پدیده ای تحت عنوان بحران توزیع پیامد چنین شرایطی می باشد، اگر در جامعه ای فقر باشد، آن جامعه به هزاران مشکل همچون اعتیاد، فحشاء، دزدی، فساد و دهها منکر دیگر دچار می شود.

هرچند آمار رسمی در دسترس نویسنده قرار ندارد ولی به نظر می آید موارد اشاره شده در اردبیل رو به رشد است. همچنین خشونت و منازعات خیابانی زیاد شهر اردبیل نیز با مشکلات درآمدی و فقر بی ارتباط نیست.

همچنین معمولا طبقه مرفه که اقلیتی آن را تشکیل می دهد، می خواهند با استفاده از کالاهایی خودشان را از طبقه متوسط جامعه متمایز کنند، طبقه متوسط هم نمی خواهد این تفاوت را قبول کند و در برابر آنها از کالایی مثل لباس یا انواع اتومبیل استفاده می کند تا خود را از طبقه با امکانات مالی کمتر متمایز کند.

این فرآیند متمایز کردن دائما تکرار می شود و در انتها یک جامعه مصرفی و بدهکار به وجود می آید، همچنین طبقه کم درآمدی که از مشکلات مالی رنج می برد، طبیعی است که نسبت به نمایش ثروت طبقه مرفه بغض داشته باشد و این باعث ایجاد شکاف عاطفی فقرا با ثروتمندان می شود در نتیجه این افراد تحقیرشده و ناکام می توانند بسیار خطرآفرین تر و آسیب زا باشند.



چه کارهایی باید انجام داد؟!

اقتصاددانان توسعه شکاف عظیم درآمدی بین طبقات پایین و بالای جامعه درمناطق توسعه نیافته را مانعی بر سر راه رشد پایدار یا توسعه اقتصادی بیان می کنند، ازآنجا که توزیع ناعادلانه درآمد وکاهش رشد اقتصادی سبب ایجاد فقر و شکاف طبقاتی می شود در نتیجه باید راهکارهایی برای کاهش فقر، تبعیض و بی عدالتی در جامعه فراهم شود.

در اینجا ما چند راه کار برای عادلانه کردن درآمد ها بیان می کنیم:

- برنامه ریزان و مسئولین استان باید طوری برنامه ریزی کنند که هر فرد به منزله موجودی زیستی، روانی و اجتماعی و معنوی بتواند از راهی قانونی، شرعی، اخلاقی و انسانی نیازهای زیستی، روانی و اجتماعی و معنوی اش را تأمین کند چون در غیر این صورت ناکام می ماند، ناکام شدن، فرد را دچار آسیب های جسمی و روانی می کند و می تواند او را تبدیل به فردی ضداجتماعی کند که گاهی خطرات بسیار زیادی ایجاد می کنند.

-همچنین برای تحقق این عدالت، بایستی شهر و روستا در کنار هم و در پیوند با هم دیده شوند و سیاست هایی را باید تدوین و اجرا کرد که آثار مثبت رشد اقتصادی را به مناطق روستایی زیادی که در سطح استان وجود دارد، انتقال دهند.

- یکی دیگر از وظایف مسئولین حمایت از سرمایه های کوچک است، از آنجا که تشکیل سرمایه برای رشد اقتصادی استان امری ضروری است و در استان علیرغم نبود سرمایه گذاران بزرگ سرمایه های کوچک و پراکنده فراوان وجود دارد تجهیز و ساماندهی سرمایه های کوچک و پراکنده از طریق حمایت از تعاونی ها ضروری به نظر می آید.

- مبارزه با رانت نیز یکی دیگر از کارهای لازم و بسیار مهم برای جلوگیری از ایجاد شکاف طبقاتی در سطح استان است، ثروت اندوزی از راه رانت خواری، دزدی و فساد به طور قطع محکوم است اما سرمایه ای که از طریق ایجاد اشتغال و افزایش ثروت و با مدیریت سالم بدست می آید بسیار مفید و لازم برای استان است.

صاحبان رانت از لحاظ اقتصادی بواسطه مکانیزم هایی از قبیل نشت اطلاعات (رانت اطلاعاتی)، توزیع ناعادلانه امکانات بانکی، نادیده گرفتن قوانین توسط برخی از صاحبان قدرت و ... دارای فرصت های نابرابری می گردند که بدان وسیله در عرصه رقابت اقتصادی می توانند موفق تر عمل کنند؛ مثلا رانت اطلاعاتی که در نتیجه نشت اطلاعات، از تصمیم گیری های اقتصادی به وجود می آید منشا ایجاد ثروت های باد آورده و فرصت های طلائی اقتصادی می شود و یا بسیاری از وام هایی که باید به کارخانجات و شرکتهای تولیدی داده شود، این وام ها به جای اینکه صرف افزایش تولید و سرمایه گذاری در کارخانجات شود در امور بازرگانی و دلالی صرف می شود و به نوعی به جای افزایش تولید بیشتر در آمور واسطه ای صرف می شود و پول حاصل از این تجارت را برای جبران ضرر کارخانجات تولیدی خود صرف می کنند که این در واقع نه تنها به افزایش تولید در استان کمک نمی کند بلکه باعث دلسرد کردن افرادی می شود که در جامعه به کار اقتصادی و مولد می پردازند و در واقع باعث فلج شدن چرخ های کار و تولید در اردبیل می شود که منجربه توزیع ناعادلانه در آمد، افزایش شکاف طبقاتی، فقر و بیکاری و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی در جامعه می گردد.

- سرمایه گذاری برای بالا بردن سطح مهارت کارگران و افزودن بر سرمایه انسانی و افزایش انگیزه و نوآوری و بهبود بهره وری نیروی کار نیز موجب کاهش بیکاری و توزیع عادلانه در آمد می شود.

- به دلیل موقعیت مرزی استان، افزایش مبادلات تجاری خارجی نیز تاثیر مثبت بسزایی در کاهش توزیع ناعادلانه درآمد دارد و سبب افزایش در آمدها و کاهش فقر در استان می شود.

- جامعه ای که نرخ بیکاری بالایی دارد، حاصل آن جامعه ای فقیر خواهد بود. استان اردبیل نیز متاسفانه دارای نرخ بیکاری بالایی است و باید برای از بین بردن آن، همه جانبه سرمایه گذاری صورت گیرد.

نکته پایانی آنکه اگر توزیع نابرابر درآمدها ناشی از تفاوت در استعداد، لیاقت و استحقاق افراد با شرایط یکسان باشد، نه تنها آثار منفی برفرآیند توسعه نخواهد داشت بلکه با شرط داشتن یک حداقل درآمد مناسب عامل توسعه خواهد بود اما چنانکه نابرابری یا بی عدالتی درآمدی به خاطر نبود فرصت برابر برای همگان و برخورداری برخی افراد از رانت های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فساد اقتصادی باشد، مخرب خواهد بود.

به نظر نگارنده تمرکز روی مسئله فقر و حمایت از این قشر و نزدیک کردن این طبقه به طبقه متوسط جامعه مهمتر از تمرکز روی ثروت ثروتمندان و سرمایه داران و تخریب آنها است، سرمایه داری که ثروت خود را از طریق تلاش و کوشش سالم به دست آورده باشد برای جامعه مفید خواهد بود.

ضروری است از هم اکنون برنامه ریزی بلند مدت ریخته شود و از گسترش طبقه فقیر در سطح شهر و استان جلوگیری شود زیرا عدم کنترل این مسئله در سال های نه چندان دور برای اردبیل همانند شهر تهران مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد و این شکاف رفته رفته عمیق تر خواهد شد.

سخن آخر اینکه عدالت به معنای برابری نیست و می توان به مناطق فقیر توجه بیشتری کرد مناطقی که بیشتر ما کم و بیش با آنها آشنا هستیم و هنوز قابلیت کنترل دارد اما مبادا زمانی برسد که حساب این مناطق از دستمان خارج شود و بشود آنچه نباید می شد!