عناب پشت درهای بسته صنایع تبدیلی/ دارویی با ارزش بالا که خامفروشی میشود
به گزارش خبرنگار تابناک از استان خراسان جنوبی، هر سال درست در زمان برداشت عناب، این جمله در بوق و کرنا میشود که کارخانه و صنایع تبدیلی پیشرفته برای فرآوری عناب نداریم و این موضوع تیتر یک رسانههای خبری استان میشود، اما در عمل، گرهای از کار باز نمیشود و همچنان صنعت فرآوری لنگ میزند، انگار نه انگار عناب سرمایهای استراتژیک برای خراسان جنوبی و امیدی برای امرار معاش کشاورزان این خطه است.
اینجاست که دلالان دست به کار میشوند، عناب را با قیمت پایین از کشاورزان میخرند و پس از فرآوری و بستهبندی با چند برابر قیمت روانه بازار میکنند.
آیا رواست است محصولی که ۶ هزار هکتار از اراضی خراسان جنوبی به کاشت آن اختصاص داشته و قدمتی بیش از هزار ساله دارد از داشتن یک زنجیره کامل تولید و فرآوری محروم باشد؟
عناب با طعم ضرر؛ وقتی هزینهها از قیمت عناب بیشتر است
موسوینژاد یکی از عنابکاران روستای سیوجان در این خصوص بیان کرد: در این روستا ۱۵ هکتار باغ عناب دارم، امسال به دلیل گرمای هوا بخش زیادی از محصول یا چروکیده شده یا به صورت نارس بر زمین افتاده که این موضوع باعث افت محسوس کیفیت عناب شده است.
وی افزود: عناب دارویی یا رقم ریز را کیلویی ۲۵ هزار تومان ازما میخرند، در حالی که هزینه دستمزد کارگر برای برداشت محصول بیشتر از این مبلغ است و برداشت آن عملاً برایمان صرفهای ندارد.
یکی از عنابکاران روستای سیوجان با اشاره به کمبود عناب مرغوب ادامه داد: از هر ۳۰ کیلو، تنها یک کیلو عناب درجهیک برداشت میشود. البته هر کیلو عناب باکیفیت را با قیمت ۳۷۰ هزار تومان میخرند، اما با توجه به زحماتی که برای تولید این محصول کشیده میشود، باز هم چندان مقرونبهصرفه نیست.
وی با انتقاد از نبود حمایت کافی از عنابکاران تاکید کرد: در صورتی که حمایتهای لازم انجام شود، کشاورزان محصول خود را که با هزار زحمت تولید میکنند بدون هیچگونه ارزش افزوده و با قیمتی پایین نمیفروشند.
موسوینژاد در پاسخ به این سوال که آیا خودشان هم اقدامی برای فرآوری محصول انجام دادهاند یا خیر؟، گفت: تاکنون تنها اقدام به فروش خام عناب کردهایم و وارد حوزه فرآوری اولیه نشدهایم. فرآوری میتواند سود مناسبی برای کشاورزان و استان به همراه داشته باشد و ابراز امیدواری کرد که در آینده گامهای جدیتری به سمت فرآوری این محصول و سودآوری بیشتر برای کشاورزان برداشته شود.
دلارهای عنابی در جیب چین و آلمان؛ خام فروشی و حسرت کارخانه برای ما
پویان، متخصص گیاهان دارویی در گفتگو در این رابطه بیان کرد: عناب، گیاهی با ارزش دارویی بالاست که در بسیاری از کشورهای پیشرو همچون آلمان و چین، به عنوان ماده اولیه تولید فرآوردههای دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد؛ حتی از برگ این گیاه ارزشمند، محصولات متعددی چون داروهای تقویت مو، دهانشویه، درمان گلودرد، تقویت و جلوگیری از خونریزی لثه، رفع خارش و درمان بیماریهای پوستی تولید شده است.
وی با اشاره به اینکه در خراسان جنوبی، هنوز کارخانهای برای تولید فرآوردههای دارویی از عناب وجود ندارد، افزود: تاکنون بیش از ۱۰ فرآورده تحقیق و ثبت اختراع شدهاند که شامل محصولاتی مانند قرصهای جوشان و شربتهای هیدروژلی و… از برگ و میوه عناب هستند؛ اما این زنجیره زمانی کامل میشود که سرمایهگذار وارد میدان شود و دولت نیز زیرساختهای لازم را برای تولید صنعتی فراهم کند.
این متخصص گیاهان دارویی یادآور شد: در حالیکه در کشورهای توسعهیافتهای مانند چین، سالانه بیش از هزار داروی گیاهی بر پایه عناب فرموله میشود، متأسفانه در ایران و بهویژه استان خراسان جنوبی، همچنان این محصول ارزشمند بیشتر به شکل خام به فروش میرسد و از ظرفیت بالای آن در حوزه فرآوردههای دارویی استفاده نمیشود؛ این در حالی است که برخی فرآوردههای دارویی از عناب میتوانند تا هزار برابر ارزش افزوده نسبت به ماده خام داشته باشند.
پویان همچنین گفت: فرآوریهای اولیه مانند شربت یا حبه عناب، سود ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصدی دارند، اما اگر عناب به فرآوردههای دارویی صادراتمحور تبدیل شود، سود حاصل میتواند تا ۳۰۰ یا ۴۰۰ درصد افزایش یابد.
اولین جشنواره استانی عناب و فرصت طلایی فرآوری
یازدهم شهریورماه امسال، نخستین جشنواره استانی عناب با هدف جلوگیری از خامفروشی، حرکت به سمت فرآوری و جهانی کردن این محصول با کمک دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی به میزبانی دانشگاه بیرجند برگزار شد.
«سیدمحمدرضا هاشمی» استاندار خراسان جنوبی در این جشنواره گفت: در حوزه محصولات استراتژیک بهویژه عناب، زرشک و زعفران استان فرصتهایی طلایی داریم که باید با جلوگیری از خامفروشی و توسعه صنایع تبدیلی، ارزش افزوده این محصولات را افزایش دهیم.
وی با اشاره به اجرای کارخانه کنسانتره بیرجند، این اقدام را نشانهای از توجه ویژه به تقویت صنایع تبدیلی دانست و عنوان کرد: احیای صنایع تبدیلی باعث افزایش چند برابری قیمت محصولات و جلوگیری از زیان کشاورزان میشود؛ این موضوع میتواند در حوزه عناب و سایر محصولات استان انجام شود.
استاندار خراسان جنوبی همچنین از برنامهریزی برای برگزاری هفته خراسان جنوبی در تهران خبر داد و یادآور شد: این اقدام با هدف معرفی ظرفیتهای کشاورزی استان، بهویژه عناب، در سطح ملی و بینالمللی انجام خواهد شد.
هاشمی همچنین گفت: بایستی با برندسازی و بستهبندی مناسب و جذاب عناب و دیگر محصولات استراتژیک را به بازارهای جهانی معرفی کرد.
نوید اجرای ۲۳ کارخانه فرآوری عناب
در ادامه این جشنواره «کریم ذوالفقاری» رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به تولید ۱۰ هزار تن عناب در استان، ظرفیتهای فرآوری و بستهبندی این محصول را قابل توجه دانست و گفت: ۲۳ کارخانه در حال اجرا هستند که میتوانند نقش مهمی در افزایش تولید و صادرات ایفا کنند.
وی همچنین پیشنهاد کرد غرفههایی برای عرضه مستقیم عناب در ۲۰ بازار میوه و ترهبار تهران ایجاد شود و از دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی خواست در معرفی و ارتقای کیفیت این محصول همکاری کنند.
«مرتضی معتمد» معاون فنی و بازرگانی تعاون روستایی کشور، نیز در این جشنواره گفت: استفاده از گواهی سپرده کالایی در بورس کالا میتواند راهی مؤثر برای مدیریت و فروش محصولات از جمله عناب باشد.
وی از برنامه دولت برای ایجاد ۳ هزار و ۵۰۰ روستا بازار خبر داد و افزود: این اقدام میتواند فاصله قیمتی میان کشاورز و مصرفکننده را کاهش دهد.
عناب نیازمند عزمی همه جانبه نه وعده تکراری
همایشها، جشنوارهها و بازدیدها هر چند مفید و لازم هستند، اما زمانی ارزش پیدا میکند که به عمل و اقدام ملموس تبدیل شود؛ بدون شک، آینده عناب استان در گرو همافزایی دولت، بخش خصوصی، نهادهای علمی و مهمتر از همه، پیگیری جدی مسئولان برای تحقق وعدهها است.
با وجود فعالیت ۱۳ واحد تولیدی و نیمهفعال در زمینه فرآوری محصولات عناب و تولید سالانه بیش از ۳ هزرار و ۶۰۰ تن انواع فرآوردهها مانند حبه عناب، شیره، دمنوش، بیسکوییت و کنسانتره، همچنان بخش قابلتوجهی از ارزش افزوده این محصول از دست میرود.
«محسن اسفندیاری» رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی، دلیل اصلی این مساله را نبود زیرساختهای کافی در حوزه صنعتی بهویژه بستهبندی، فرآوری پیشرفته و استانداردسازی برای صادرات برشمرد و اعلام کرد سود واقعی حاصل از تولید عناب زمانی نصیب کشاورز میشود که زنجیره فرآوری و بستهبندی به صورت کامل و حرفهای در استان شکل گیرد و نبود زیرساختهای مناسب، سبب شده بخش عمدهای از سود نهایی به خارج از استان منتقل شود.
هرچند به گفته وی حرکتهایی برای راهاندازی واحدهای صنعتی جدید و در حال احداث زده شده اما همچنان توسعه زیرساختها یک نیاز فوری و راهبردیست.
در این میان نباید نقش برندسازی منطقهای برای عناب را دست کم گرفت چرا که ورود قدرتمند و موثر به بازارهای داخلی و خارجی عناب ، بدون هویت مشخص و بستهبندی استاندارد و جذاب ممکن و موثر نخواهد بود.
در مجموع میتوان گفت که عناب بهعنوان یک محصول استراتژیک برای خراسان جنوبی، ظرفیت بالایی برای ایجاد اشتغال، افزایش درآمد کشاورزان و توسعه صادرات دارد؛ اما تحقق این ظرفیت، نیازمند نگاهی جدیتر به توسعه زیرساختها، حمایت هدفمند از سرمایهگذاری صنعتی و صادرات و ایجاد زنجیرهای کامل از مزرعه تا بازار است.
انتهای پیام/