دامپروری سنتی، بهره برداری غیر مجاز از مراتع، کشاورزی غیرمجاز، بهره برداری غیرمجاز از زاغهها و تبدیل آنها به فضاهای ویلایی و بسیاری فعالیتهای دیگر که دور از نظارت دستگاهها و نهادهای ناظر صورت میگیرد، منطقه حفاظت شده و بکر هفتاد قله را چند گام به “نابودی” نزدیکتر میکند و فرصتهای مطلوب تبدیل این منطقه به فضای گردشگری جهانی را از استان مرکزی و کشور صلب مینماید.
عدم نظارت علمی و اصولی و نبود نگاه کارشناسانه سبب گردیده که منطقه خاص هفتاد قله به فضای مورد تصاحب و تحت فعالیت عموم قرار گیرد و از هرگونه محدودیتهای زیست محیطی خاص مبرا باشد.
مولف و پژوهشگر محیط زیست استان یکی از مخاطرات اصلی منطقه هفتاد قله را دامپروری سنتی و بهره برداری نامناسب از مراتع بیان کرد و گفت: متاسفانه در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه بخش اعظمی از دامپروری به شکل غیر متمرکز صورت میگیرد و همین نحوه تعلیف دام و برداشت نا درست علوفه سبب گردیده که اکو سیستم طبیعی منطقه هفتاد قله در معرض خطر قرار گیرد و همچنین بیماریهای مشترک دام و انسان را از حیات وحش به خارج از محیط و یا از محیط به محدوده حیات منتقل کند.
“کل نگری” به طغیان بیماری طاعون سه سال گذشته در منطقه هفتاد قله اشاره کرد و بیان کرد: این رخداد تلخ که در منطقه هفتاد قله همه گیر شد منجر به تلف شدن صدها راس کله بز و شیوع بیماری طاعون در منطقه گردید که این بیماری نه از آسمان نازل شده بود و نه نفرین و جادو بود؛ بلکه ناقل آن عوامل مرتبط با مجموعه بودند.
وی تاکید کرد: این ضربه سهمگین و استخوان خرد کن که به منطقه هفتاد قله وارد شد سبب گردید جمعیت قابل توجهی از طعمه خواران همچون گرگ و کفتار منطقه را در بربگیرند.
این پژوهش گر محیط زیست استان در ادامه گفت: نظارت بر منطقه هفتاد قله و دامپروری غیر متمرکز در آن بسیار سخت است چرا که پایش و رصد کردن تعداد دامها و فعالیت بیش از حد مجاز دامها در منطقه اقدامی عملیاتی است که تنها با کاهش دخالتهای انسان از منطقه و دور نگاه داشتن دامها امکان پذیر است.
وی تصریح کرد: باید سالیانه بخشی از زمینها و بخشی از دام داریها به واسطه بودجه دولتی و با حمایت حامیان محیط زیست خریداری شوند تا چرای دام و زمینهای زراعی در منطقه حذف شده و عوامل انتقال بیماریها از حیات وحش به دام و برعکس صورت نگیرد چرا که آنچه منجر به انتقال بیماری از استانی به استان دیگر میشود، دام است و تاثیر کشاورزی و دام پروری سنتی بر حیات وحش بسیار مخرب است.
اما یکی از ساکنان منطقه هفتاد قله در اظهاراتی منتقدانه نسبت به نحوه نظارت و مدیریت این منطقه گفت: در بخشی از منطقه هفتاد قله که کشاورزی مردود است به واسطه زندگی چند صد نفر، زمینهای کشاورزی و زراعی و نیز دامپروری وجود دارد که همین بهره برداریهای انسانی منجر به کاهش نگاه توسعی برای زیر ساختهای گردشگری میگردد.
وی افزود: باید سیاست گذاری به گونهای باشد که دست ورزی انسانی کم شود. متاسفانه در کلیه سازمانهای دولتی ما بخش عمدهای از مسائل، امنیتی است و همین سبب میگردد که هیچ اطلاعاتی از آن سازمان بیرون نیاید؛ به همین دلیل ما نمیدانی به راستی در منطقه هفتاد قله چه اتفاقاتی میافتد که با افزایش فعالیتهای انسانی و دامی و کاهش فعالیتهای گردشگری مواجه ایم.
وی که خواست نامش فاش نشود ادامه داد: برخی از ساکنان منطقه که از دیرباز سند املاک یا باغات منطقه را دارند به هر حال فعالیت کشاورزی و دامپروری دارند بنابراین چارهای نیست جز اینکه اینها از مسیر قانونی با تعامل و رایزنی از منطقه خارج شوند، ولی متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی در این رابطه صورت نگرفته است.
وی با انتقاد بر اینکه حتی بهره برداری از مراتع و فعالیتهای کشاورزی و دامپروری در منطقه کارشناسی شده نیست افزود: متاسفانه علاوه بر همه این مشکلات، ساخت و سازهایی نیز در این منطقه صورت میگیرد که نه سازمان محیط زیست و نه مردم زورشان نمیرسد و شکایتها موثر نمیافتد.
وی تصریح کرد: قوانینی در منطقه حاکم است که هرگز براساس اصول منطق نیست؛ هیچ مسئولی که مشرف به منطقه و آگاه به اصول و قوانین باشد بر اینجا مامور نمیشود؛ نظارت هست، ولی تنها بر یک قشر نظارت وجود دارد نه برای همه؛ وسعت منطقه و جمعیت انسان و دام زیاد است و مامور کم.
وی افزود: باید کارشناسی مجرب در منطقه هفتاد قله صورت گیرد چرا که این منطقه شامل بخشهای مختلف توریستی، مردم شناسی، تاریخی و… میباشد و به طور همزمان از کویر، دست، کوه و آب و هوای متغیر برخوردار است.
این بومی هفتاد قله تاکید داشت: منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی نهادهای موازی هستند که نه تنها هیچ اقدام سازمان شدهای در منطقه انجام نداده اند بلکه حتی دخالت موازی نیز داشته اند به همین دلیل اکوسیستم منطقه به راحتی در حال نابودی است؛ در سمت روستای ابراهیم آباد، ساخت و ساز ههایی در حال انجام است که قطعا پشت آنها به جریاناتی محکم است.
اما مسئول منطقه حفاظت شده هفتاد قله در اظهاراتی متفاوت با بومیان منطقه اظهار داشت: کلیه واگذریها براساس رای دادگاه صورت میگیرد؛ زاغهها که هرکدام مربوط به حدود ده نفر از کشاورزان و دامپروران منطقه است مربوط به چند ده سال پیش است و ما با گشت و کنترل شبانه روزی با فعالیتهای غیر مجاز برخورد میکنیم.
مجتبی فتاحی افزود: اگر منظور از فعالیتهای غیر مجاز، گاها دیم کاری در منطقه باشد قطعا این اتفاق براساس رای دادگاه، آزمایش خاک و نقشههای هوایی که مربوط به سالهای گذشته بوده صورت میگیرد آن هم در مناطقی که مشمول مستثنیات میباشد انجام میشود؛ منابع طبیعی و امور اراضی به طور کامل برمنطقه نظارت دارند و سازمان محیط زیست بر کل منطقه و ساخت و سازها و تغییر کاربریها اعم از مناطق مستثنی و ... به طور کلی نظارت دارند. وی اشاره کرد: حدود ۲۰ هزار سکنه در روستاهای شهسواران، ابراهیم آباد، انجدان، شانق، امان آباد، عیسی آباد، خیرآباد و … سکونت دارند که باغات و مزارع آنها جز مستثنیات محسوب میشود.
فتاحی مساحت منطقه را ۹۷ هزار و ۶۴۰ هکتار عنوان کرد و گفت: هیچ گونه تغییر کاربری و ساخت و ساز در منطقه هفتاد قله صورت نمیگیرد مگر در مستثنیات که زیر نظر محیط زیست، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و سایر نهادهای مرتبط صورت گیرد؛ اینجا مو از ماست کشیده میشود.
مدیر کل محیط زیست استان مرکزی نیز براین موضوع تاکید داشت که براساس ماده ۱۶ حفاظت و بهسازی محیط زیست و اراضی ملی، محیط زیست به عنوانقائ مقام دولت محسوب میشود؛ اما نکته اصلی اینجاست که تمام زاغهها جز مستثنیهایی است که از گذشته سند مالکیت داشته اند و زاغهای در منطقه نیست که مالکیت نداشته باشد.
میرزایی افزود: تمام کسانی که رای دادگاه گرفته اند یا از موتور آب برای فعالیتهای زراعت و کشاورزی برخوردار اند جز مستثنیها هستند.
وی تاکید کرد: در کلیه فعالیتها در منطقه هفتاد قله، تاکید دستگاههای نظارتی، منع قانونی و نیز مجوز و احکام دستگاههای قضایی از جمله مواردی است که از سوی سازمان محیط زیست مورد رصد و پالایش قرار میگیرد؛ همچنین حضور شبانه روزی ماموران و برخورد با فعالیتهای غیر مجاز اعم از بوته کنی و برداشتهای ممنوعه از مهمترین اقدامات سازمان محیط زیست در منطقه است.
مدیر کل محیط زیست استان مرکزی در پاسخ به علت طغیان بیماری طاعون در ۳ سال گذشته در منطقه بیان داشت: هنوز علت این انتقال مشخص نشده است چرا که دلیل ثابت شدهای نداریم؛ هرچند که سازمان دام پزشکی استان میبایست پاسخ گوی این مسئله باشد، ولی ممکن است ورود گردشگر یا دام بیمار، عامل اصلی فراگیر شدن طاعون در هفتاد قله و تلف شدن چند صد راس بز باشد.