اعتیاد به شبکههای اجتماعی و غرق شدن در فضای آنها، وقتگذرانی بیهوده و بیهدف و بیعلاقگی به درس و مسئولیت را به دنبال دارد.
زهرا سادات حسینی زاده/ خانوادههایی که والدین یا اعضای بزرگتر
خانواده از سواد دیجیتالی و مجازی خوبی برخوردار بوده و خود نیز از کاربران گوشیهای
هوشمند تلفن همراه هستند پیوندهای بیشتر اعضای خانواده و استفاده از فناوری در جهت
ارتباط و تربیت بهتر فرزندان از جمله اثرات احتمالی این شرایط است. از سوی دیگر پیامدهای
مثبت دیگری چون سطح افزایش آگاهی اعضای خانواده از همدیگر و از جامعه، شناخت روشهای
بهتر در برخورد با فرزندان و در سطحی کلان، همسویی و تطبیق با تغییرات جامعه و در نتیجه
افزایش سرمایه اجتماعی خانواده شود.
اما اگر والدین از سواد رسانهای خوبی برخوردار نبوده و فرزندان
به دلیل شرایط و فضای رسانهای جدید، از شبکههای اجتماعی تلفن همراه استفاده کنند
و جامعه و دولت و سازمانهای مردمنهاد نتوانند آگاهیهای لازم را به خانوادهها و
نیز فرزندان بدهند، این فناوریها باعث سستشدن پیوندهای درون خانواده، ناتوانی در
تربیت فرزندان، تضعیف ارزشهای اجتماعی خانواده، فردی شدن روابط در درون خانواده و دوری اعضا از همدیگر میشود.
تعهد به شبکههای اجتماعی به جای تعهد به خانواده
استفاده بیش از اندازه از شبکههای اجتماعی، حتی بر نحوه زیست
افراد در خانواده تاثیر میگذارد، اعضای خانواده بیشتر در معرض دگرگونی هویت اجتماعی
قرار گرفته و ارزشهای خانوادگی آنها تغییر پیدا میکند؛ در طولانی مدت هم، میزان تعهد
آنها به این ارزشها تحت تاثیر قرار گرفته و در نهایت منجر به بیاعتنایی به ارزشهای
خانواده میشود؛ به عبارت دیگر هر چه افراد خانواده به شبکههای اجتماعی و استفاده
از آنها وابستگی بیشتری پیدا کنند، از تعهد آنها به ارزشهای خانوادگی به معنای سنتی
کاسته میشود زیرا تعاملات، ارتباطات و دانش اعضای خانواده، محدود به ارتباطات خانوادگی
و خویشاوندی نمیشود.
فردگرایی خانوادگی!
با این تغییر و تحول، گروه مرجع اعضای خانواده نیز تغییر پیدا
میکنند. همچنین، ارتباط و گفتگوهای گروهی، بین فردی و چهره به چهره اعضا با هم کم
میشود و فضای انفرادی به جای فضای جمعی و اجتماعی بر خانواده حاکم شده و در نتیجه
فضای صمیمیت و احساسی خانواده، تعامل و تعلیم و تربیت خانوادگی حذف و این فرآیندها
منجر به رشد فردگرایی میشود. نتیجه چنین روندی، منزویشدن افراد خانواده از یکدیگر
و طی نمودن مسیر متفاوت در فضای خانوادگی است؛
بدین معنا که اعضای خانواده علیرغم حضور فیزیکی
در کنار هم، حضور ذهنی در فضای دیگری دارند؛ یعنی در عین حال که در فضای خانه حضور
داشته اما غایب هستند. ادامه این روند، جدایی روانی و ذهنی خانواده از یکدیگر و نابسامانی و ناهماهنگی فکری و در نتیجه ترکیب فرهنگی
خانواده است.
خانواده تحت تاثیر شبکههای اجتماعی
اعتیاد به شبکههای اجتماعی و غرق شدن در فضای آنها، وقتگذرانی
بیهوده و بیهدف و بیعلاقگی به درس و مسئولیت را به دنبال دارد. این پدیده مناسبات
میان افراد خانواده اعم از همسران، والدین و فرزندان را تحت تاثیر قرار میدهد. این
خانوادهها بخش قابل توجهی از زمان خود را با شبکههای اجتماعی گذرانده و به دنبال
اختصاص زمان بیشتری به آنها هستند.
ارتباط با افراد ناشناس با هویتهای جعلی به جای افراد خانواده
و بازگو کردن موضوعات کاملاً خصوصی و خانوادگی و در نتیجه نقض حریم خصوصی از آفتها
و چالشهای استفاده از آپهای موبایلی است که تخریب زندگی خانوادگی را در پی دارد.
چه باید کرد؟
باید پذیرفت دنیا به سمت «موبایلیشدن» حرکت میکند و کاربران
مویایل با بهرهمندی از نرم افزارهای کاربردی هر روز بیشتر به این سمت کشیده میشوند.
جوامع و دولتهایی که نگاه آیندهنگارانه به فناوری دارند، همگام با فناوری شده و نرمافزارهای
بومی و مبتنی بر تجربه کاربران و زمینههای فرهنگی و اجتماعی جوامع خود را طراحی و
در دسترس افراد جامعه قرار میدهند.
در چنین جوامعی، همزمان با افزایش استفاده از فناوری، فرهنگسازی لازم صورت گرفته و هنجارهای جامعه و ارزشهای حاکم کمتر تحت تاثیر فرهنگهای غالب قرار میگیرد و در نتیجه جامعه با چالشهای جدید کمتر مواجه میشود.